Herijking van de opdracht IRM

In een jaar, waarin we met het bouwen aan kansrijke alternatieven een belangrijke stap willen zetten met de ontwikkeling van IRM, zijn we vooralsnog opvallend stil. Dit levert begrijpelijk vragen op en daarom praten we je in dit artikel graag bij. Achter de schermen wordt namelijk hard gewerkt aan de herijking van onze opdracht. Uit oefentrajecten bleek deze tussenstap nodig om scherpte te krijgen in het gewenste abstractieniveau en de governance van IRM.

We hebben voor het aanbrengen van deze scherpte de eerste maanden van 2022 benut. In dit artikel lees je welke kennis en ervaringen aanleiding waren voor de herijking en welke vragen de afgelopen tijd op tafel lagen.

Waardevolle kennis

De afgelopen jaren heeft IRM veel kennis verzameld en ontwikkeld over het Maas- en Rijngebied. In Beeld op de Rivieren hebben we kennis samengebracht over de toestand en de benutting van het huidige landschap en de opgaven die hieruit voortkomen. De Systeembeschouwing bevat een analyse van hoe het riviersysteem acteert. Deze analyse heeft duidelijk gemaakt dat de bodemdaling - onder andere veroorzaakt door een tekort aan aangevoerd sediment - de motor is voor diverse opgaven die zich openbaren. Bodemligging is daarmee – net als afvoercapaciteit – een belangrijke sleutel (‘systeemknop’) voor het toekomstbestendige rivierengebied dat IRM nastreeft.
Ook buiten ons programma deden zich ontwikkelingen voor die kennis leveren voor ons proces. Zo leerden we uit de Ecologische Systeemopgave van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer (samenwerkend in de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW)) dat niet alleen water en bodem leidend zouden moeten zijn bij ruimtelijke inrichting maar ook het ecologisch netwerk. De pilots IRM bevestigden daarnaast dat goede samenwerking en governance cruciaal zijn om verder te komen. Deelnemers aan diverse werksessies van IRM en aan het Deltacongres benadrukten dit belang ook.

Oefentrajecten

Het jaar 2022 stond in het teken van de vertaling van de opgehaalde kennis naar verschillende realistische toekomstbeelden voor het rivierengebied (de zogeheten kansrijke alternatieven). Het beoogde proces hebben we in november en december jl. samen met de regionale partners uit Deltaprogramma’s Rijn en Maas uitgetest in twee oefentrajecten: Midden-Waal en Venloslenk-Maas. Met als uitgangspunt de IRM-bouwstenen: de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (waarin het doel van IRM is beschreven) en de Notitie Realistische Beleidsopties (waarin we hebben onderzocht welke oplossingen niet realistisch zijn en we dus ook niet verder meenemen in het bouwproces).

Voor de oefentrajecten bestond veel animo en enthousiasme. Het leverde de bevestiging op dat vergaande stappen richting alternatieven op trajectniveau mogelijk zijn. De oefentrajecten gaven zoals gehoopt ook inzicht in de aandachtspunten. De bouwstenen die de basis vormen voor het traject richting de Notitie Kansrijke Alternatieven werden niet door iedereen herkend of onderschreven. Ook bleken er verschillende beelden te zijn over waar het Programma onder de Omgevingswet (POW) over zal gaan en welk abstractieniveau van informatie en maatregelen daarbij past. Daarnaast was niet helder genoeg wie waarom en op welke manier betrokken wordt bij het bouwen aan de alternatieven.